Podatek liniowy PIT czy podatek progresywny? Praktyczny poradnik dla zdecydowanych przedsiębiorców

Podatek liniowy pit może wzbudzać skrajne emocje wśród przedsiębiorców, zwłaszcza gdy w grę wchodzi porównanie z tak zwaną skalą, czyli podatkiem progresywnym. Ważne staje się również poznanie, jakie obowiązują podatek liniowy progi i jakie są podatek liniowy zalety, aby podjąć świadomą decyzję finansową. Dlatego już teraz przeczytaj najważniejsze informacje o tym specyficznym rozliczeniu.

CZEGO DOWIESZ SIĘ Z TEGO ARTYKUŁU?

Niejeden właściciel firmy zadaje sobie pytanie, czy liniówka jest bardziej opłacalna od tradycyjnej progresji. W kolejnych akapitach przedstawiamy kilka istotnych wątków, dzięki którym temat opodatkowania stanie się klarowniejszy.

1. Jak porównać dwie najpopularniejsze formy – podatek liniowy a zasady ogólne?
2. Czy brak kwoty wolnej od podatku zawsze jest wadą?
3. W jakich sytuacjach liniówka naprawdę się opłaca?
4. Gdzie szukać informacji, jeśli planujemy przejść na podatek liniowy w trakcie roku?

Czym jest podatek liniowy pit i jak on działa?

W kontekście polskiego systemu fiskalnego podatek liniowy pit jest jedną z form rozliczania dochodów osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Najprościej mówiąc, to mechanizm, w którym stawka podatku jest stała, niezależnie od wysokości dochodów. Obecnie standardowa stawka podatku liniowego wynosi 19%. Bywa on nazywany potocznie „liniówką”, bo poziom obciążenia podatkowego utrzymuje się na jednakowym pułapie bez względu na kwoty przychodów czy kosztów (po ich uwzględnieniu w podstawie opodatkowania).

Podatek liniowy a podatek na zasadach ogólnych

Zasady ogólne w polskim systemie to nic innego jak podatek progresywny rozliczany w oparciu o skalę podatkową (obecnie 12% i 32%, przy czym do 2022 roku próg wynosił 17% i 32%). W skrócie, w podatku progresywnym stawka zależy od progu dochodowego. Początkowo, dzięki stosunkowo niskiej wartości 12% (tak zwany pierwszy próg), system wydaje się korzystny. Jednak po przekroczeniu określonego limitu (rocznie to wciąż kilkadziesiąt tysięcy złotych) wchodzi się w wyższy próg opodatkowania 32%. Zasady ogólne umożliwiają jednak korzystanie z różnych ulg i kwoty wolnej. Dlatego nie zawsze stwierdzenie „podatek liniowy jest lepszy” będzie prawdziwe – to kwestia indywidualnych wyliczeń oraz tego, czy przysługują nam określone ulgi czy wspólne rozliczenie z małżonkiem.

Podatek liniowy progi a podatek progresywny – najważniejsze różnice

Często pojawiające się pytanie brzmi: podatek liniowy czy progresywny? Aby móc prawidłowo zdecydować, wypada dokładnie prześledzić, jak wyglądają progi podatku liniowego. Tu może pojawić się pewne nieporozumienie: w sensie dosłownym liniówka nie posiada progów – stawka 19% jest stała bez względu na wysokość dochodu. Natomiast w podatku progresywnym w Polsce zmiana wielkości stawki występuje po osiągnięciu dochodu podlegającego opodatkowaniu na poziomie zdefiniowanym w ustawie. Dopiero po przekroczeniu tej kwoty wchodzi się w wyższe, 32-procentowe opodatkowanie.

Z kolei podatek progresywny wady może mieć zauważalne, jeśli ktoś generuje znacząco większe dochody (np. powyżej kilkuset tysięcy zł rocznie). Staje się mniej korzystny właśnie w momencie przejścia na wyższą stawkę 32%, a również możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem bywa ograniczona, jeśli nie jest on w stanie zmienić efektywnego obciążenia podatkowego w dużym stopniu.

Podatek liniowy 12 to często błędne określenie spotykane w przestrzeni publicznej, bo 12% stanowi aktualną stawkę pierwszego progu podatku progresywnego, nie zaś stawkę podatku liniowego. Liniowa forma opodatkowania (liniówka) pozostaje od lat na poziomie 19% i na chwilę obecną nic nie zapowiada, by się to zmieniło. Zatem, gdy ktoś pyta, ile wynosi podatek liniowy w bieżącym roku, odpowiedź wciąż brzmi: podatek 19, czyli 19% dochodu, niezależnie od jego wysokości.

Poznaj zalety podatku liniowego

Wiele osób decyduje się na liniową formę opodatkowania z bardzo konkretnych powodów. Jego najważniejsze zalety to przede wszystkim:

1. Jednolita stawka – podatek dochodowy od osób fizycznych liniowy wyróżnia się tym, że nie ma skali zmieniającej się wraz ze wzrostem dochodów. Nieważne, ile zarobimy – stawka 19% zostaje taka sama.
2. Prostsza struktura księgowa – utrzymanie klarownej księgowości potrafi zająć mniej czasu, zwłaszcza przy większych dochodach, gdy w progresji stosowane są różne stawki i odliczenia. Podatek liniowy posiada w zasadzie jedną – 19%.
3. Odliczanie kosztów – liniówka, podobnie jak skala, pozwala rozliczać koszty uzyskania przychodu. Oznacza to, że z punktu widzenia firm, nakłady na rozwój czy eksploatację (np. maszyny, surowce, usługi podwykonawców) można wliczyć w koszty i pomniejszyć finalną podstawę opodatkowania.
4. Brak skokowego wzrostu zobowiązań – w podatku progresywnym przekroczenie górnego progu wiąże się z gwałtownym, wyraźnie odczuwalnym wzrostem opodatkowania (z 12% do 32%). W liniówce mamy stabilne 19% – ułatwia to planowanie biznesu, zwłaszcza gdy firma praktykuje tą formę opodatkowania przez lata i przywykła do tej formy.
5. Klarowność prognoz – skoro stawka pozostaje stała, łatwiej zaplanować obciążenia w ciągu roku. Nie ma niespodzianek w postaci nagłego przekroczenia progu, które skutkuje drastycznym podniesieniem należnego podatku.

Przykładowe branże i sytuacje, w których liniówka zyskuje na znaczeniu

• Wysoko wynagradzani specjaliści pracujący na własny rachunek (np. konsultanci IT, architekci, lekarze z prywatnymi gabinetami) – tu brak progresji bywa szczególnie korzystny.
• Przedsiębiorcy prowadzący działalność na szeroką skalę – gdy dochody roczne przekraczają próg 120–130 tys. zł, podatek progresywny w większości przypadków przestaje być opłacalny.
• Osoby, które nie rozliczają się wspólnie z małżonkiem – jeśli nie mamy możliwości osiągnięcia korzyści z rozliczenia małżeńskiego i nie wykorzystujemy ulg (np. nie przysługuje nam ulga na dzieci lub jej nie chcemy stosować), to podatek liniowy ma w zasadzie przewagę przy wyższych zarobkach.

Wady i ograniczenia podatku liniowego

Rzecz jasna, każdy medal ma dwie strony, a liniówka nie jest wolna od mankamentów. Oto wady podatku liniowego w kontekście ograniczeń:

1. Brak kwoty wolnej od podatku – w podatku progresywnym od 2022 roku kwota wolna wynosi dość znaczące 30 tys. zł, co zmniejsza realne obciążenie przy niższych dochodach. Podatek liniowy i jego podstawa prawna nie przewidują tego rodzaju ulgi. Każda zarobiona złotówka podlega 19% daninie.
2. Brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem – jeśli jeden z małżonków ma bardzo wysokie dochody (przekraczające próg), a drugi niskie, wspólne rozliczenie w systemie progresywnym może przynieść wymierne korzyści podatkowe. Przy liniówce to opcja niedostępna.
3. Brak większości ulg – podatek liniowy a podatek na zasadach ogólnych różni się także możliwością korzystania z rozmaitych przywilejów podatkowych, np. popularnej ulgi na dzieci. Decydując się na liniówkę, rezygnujemy z wielu potencjalnych odliczeń.
4. Ograniczenia w relacji z byłym pracodawcą – firmy jednoosobowe, które przechodzą na działalność gospodarczą, nie mogą świadczyć usług na rzecz byłego pracodawcy w zakresie takich samych obowiązków, jakie wykonywały na etacie, i jednocześnie stosować podatek liniowy (ograniczenie wprowadzone przepisami). Może to być istotny czynnik, gdy ktoś planuje szybko przejść z umowy o pracę na własną działalność.
5. Konieczność dodatkowych deklaracji przy innych źródłach dochodów – gdy mamy jeszcze przychody opodatkowane według skali (np. z najmu prywatnego, umowy o dzieło czy etatu), musimy rozliczać je osobno. Czasem bywa to administracyjnie uciążliwe, ponieważ wypełniamy różne formularze PIT dla odmiennych źródeł.

Kiedy podatek liniowy jest opłacalny?

Powszechnie wskazuje się, że firma zaczyna odczuwać korzyść z podatku liniowego już w momencie, gdy w skali roku generuje dochody przekraczające próg podatku progresywnego. Gdyby jednak uwzględniać wszystkie dostępne ulgi i preferencje, ta granica może przesunąć się trochę wyżej – zawsze warto więc dokonać precyzyjnych wyliczeń, najlepiej ze wsparciem doradcy podatkowego lub księgowego.

Porównanie z zasadami ogólnymi – podatek liniowy a zasady ogólne

1. Dochód do 120 000 zł rocznie
   – Jeśli nie przekraczamy tej wartości, to w progresji większość środków i tak opodatkowana jest stawką 12%. Dodatkowo korzystamy z kwoty wolnej i potencjalnych ulg. Liniówka w tym progu może być mniej atrakcyjna finansowo, chyba że nie chcemy lub nie możemy wykorzystywać ulg (np. brak dzieci, brak kosztów kwalifikowanych, nieplanowanie inwestycji odliczanych w skali).
2. Dochód powyżej 120 000–130 000 zł rocznie
   – Tu liniówka zazwyczaj zyskuje przewagę, ponieważ w progresji po wyjściu poza obszar niższej stawki zaczynają obowiązywać 32%. Nawet przy uwzględnieniu kwoty wolnej i wybranych ulg może to być mniej korzystne niż 19% liniowego.
3. Specyficzne warunki rodzinne i mieszkaniowe
   – Jeśli jednak rozliczasz się wspólnie z małżonkiem, macie dwoje czy troje dzieci i korzystacie z ulg prorodzinnych, to zdecydowanie warto przeanalizować, czy faktyczne obciążenie w skali nie okaże się niższe.
4. Przychód z innych źródeł
   – Posiadając różnorodne źródła przychodu, trzeba brać pod uwagę, że część dochodu (np. z umowy o pracę) może być rozliczana według zasad ogólnych, a działalność gospodarcza – liniowo. W niektórych sytuacjach takie równoległe opodatkowanie jest nieuniknione.

Jak przejść na podatek liniowy?

Jeśli po dokonaniu analizy kosztów i korzyści zdecydujesz się, że to właśnie liniowa forma opodatkowania jest dla Ciebie najbardziej opłacalna, warto poznać formalności związane z takim wyborem:

1. Rejestracja działalności gospodarczej – już przy wypełnianiu formularza CEIDG-1 (wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) można zaznaczyć, że wybieramy podatek liniowy stawka 19%.
2. Zmiana formy opodatkowania w trakcie działalności – jeżeli prowadzisz już firmę i chcesz zmienić formę opodatkowania, należy to zrobić do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnąłeś pierwszy przychód w danym roku podatkowym, albo do końca roku poprzedniego, jeśli przejście dotyczy całego roku podatkowego.
3. Zgłoszenie do urzędu skarbowego – informację o wyborze podatku liniowego przekazujesz w ramach aktualizacji danych w CEIDG lub za pośrednictwem bezpośredniego formularza do urzędu skarbowego (PIT-36L). Ważne, by dotrzymać ustawowych terminów.
4. Sprawdzenie ograniczeń prawnych – upewnij się, że nie świadczysz usług na rzecz swojego byłego pracodawcy w takim samym zakresie, jaki obejmował Twój etat – przynajmniej w pierwszym roku prowadzenia działalności. W przeciwnym wypadku urząd może zakwestionować zasadność zastosowania liniówki.
5. Podatek liniowy podstawa prawna – kwestie formalne dotyczące tego trybu opodatkowania znajdują się w ustawie o PIT (Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych). W razie wątpliwości warto zajrzeć do aktualnych przepisów i sprawdzić, czy od momentu ostatniej nowelizacji nie wprowadzono dodatkowych ograniczeń.

Podatek linowy może Ci pomóc!

Wybór odpowiedniej formy opodatkowania, czy będzie to podatek liniowy pit, czy podatek progresywny, jest w dużej mierze kwestią indywidualną. Należy wziąć pod uwagę:

• wysoki poziom dochodu, przy którym podatek liniowy staje się bardziej opłacalny,
• brak wspólnego rozliczenia z małżonkiem w przypadku liniowej formy opodatkowania,
• brak kwoty wolnej i większości ulg w liniówce,
• stabilność stawki 19% bez względu na kwotę dochodu,
• administracyjne obowiązki i terminy zgłaszania zmiany formy rozliczeń.

Z jednej strony podatek liniowy eliminuje ryzyko wpadnięcia w znacznie wyższą stawkę 32%, co stanowi znaczną ulgę przy dużych dochodach. Z drugiej strony odbiera część korzyści dostępnych na zasadach ogólnych, choćby ulgę prorodzinną. Aby uniknąć nietrafionych decyzji, rozsądnie jest rozważyć wszystkie plusy i minusy, a nawet w pierwszej kolejności wykonać przynajmniej orientacyjne kalkulacje roczne.

Skorzystaj z profesjonalnego wsparcia czyli biura księgowego Effepro!

Jeżeli wciąż masz wątpliwości dotyczące tego, ile wynosi podatek liniowy w konkretnych przypadkach, czy też jak krok po kroku przejść z progresji na 19-procentową liniówkę, dobrze jest poradzić się specjalistów. Effepro to biuro rachunkowe świadczące kompleksowe usługi w zakresie doradztwa podatkowego i księgowości. Pomożemy wypełnić odpowiednie formularze, przypilnujemy terminów i rozwiejemy wszelkie wątpliwości odnośnie do potencjalnych ulg czy obowiązków wynikających z przepisów prawa. Dzięki naszemu wsparciu zyskasz pewność, że Twoja decyzja co do formy opodatkowania będzie maksymalnie efektywna dla Twojego biznesu.

Sprawdź także: Podatek CIT – co warto o nim wiedzieć?